| 1 | abama | Bir toplumun, başka bir topluma özgü halkbilim öğe, ürün ya da olaylarını benimsememesi, krş. uyum, ödünçleme, benimseyim. |
| 2 | açık değer | Açıklanmaları kolayca yapılabilen halkbilim ürün ve olaylarının taşıdığı belirleyici nitelik, bk. değer. krş. toplumsal değer, törensel değer, kapalı değer. |
| 3 | açık halkbilim | Gözle görülebilen halkbilim olay ve ürünleri, bk. halkbilim olayı, halkbilim ürünü. krş. özdeksel halkbilim, tinsel halkbilim, gizli halkbilim. |
| 4 | açıklayıcı masal | Konusunu oluşturan usdışı olaylara açıklık getirmeye çalışan anlatı türü. bk. masal krş. nedenli masal. |
| 5 | adak | Yerine getirileceğine söz verilen böcek yutma, mum yakma, oruç tutma, besin sunma, su dökme, kurban kesme, şenlik yapma gibi adamak eylemi ya da adanılan şeylerden her biri. bk. adak yapmak, yakarı, cancılık, tapıncak. |
| 6 | adak yapmak | Doğaüstü güç, nesne ya da varlıklara dilekte bulunan birey ya da toplulukların, isteklerinin gerçekleşmesi durumunda, yerine getirmeye söz verdikleri adamak eylemi, bk. adak. |
| 7 | addan sakınma | Birçok topluluklarda saptanan kimi akraba, ölü, kişi, hayvan, bitki adlarının anılmaması biçimindeki geleneksel uygulama, bk. sakınma, gelenek, krş. dayısal sakınma, sililiksizlik. |
| 8 | ağı bakısı | Ağılanan civcivin, yaşayıp yaşamadığına bakılarak geleceği okuma işi. bk. bakı, horoz bakısı. |
| 9 | aile sagası | Bir ailenin, bir ya da birkaç kuşak süresince geçirdiği yaşantıyı konu alan saga türü. bk. karşıt saga, tarihsel saga. |
| 10 | ak büyü | Sayrılık, yaralama, ölüm, kaza vb. doğal yıkımları önlemeyi amaçlayan, uygulama yönünden bireyin ve toplumun iyiliğine yönelen büyü türü. bk. büyü. krş. kara büyü. |
| 11 | akraba | Aynı kandan gelen ya da geldiklerine inanan bireylerle, birtakım uygulama ve kutsamalarla aralarında kan birliği sağlanan bireylere verilen ad. bk. akrabalık, dirimbilimsel akraba, atasoylu akrabalık. |
| 12 | akrabalık | Birbirlerine karşı birtakım toplumsal, ekonomik, kültürel ilişki ya da yükümlülükleri olan akrabaların oluşturdukları düzen. bk. akraba, babayanlı akrabalık, anayanlı akrabalık, sınıflayıcı akrabalık, atasoylu akrabalık. |
| 13 | akrabalık kuramı | Tarihsel masal okulunun ilkelerinden birini oluşturan ve benzer halkbilim olay ile ürünlerinin ancak akraba toplumlar arasında görülebileceğini öne süren görüş. krş. göç kuramı. |
| 14 | ala | Dinleyenleri eğlendirmek amacıyla düzenlenen, içi kurnazlık ve dalaverelerle dolu olan bir tür düzmece anlatı, bk. halk alası. krş. masal, öykü. |
| 15 | alışılmış masal | Belirli bir yiğitin çevresinde oluşup gelişen kimi olayları konu alan masal türü. bk. kişisel serüven, kişisel saga. |
| 16 | altbölük | Bağlı bulundukları soy yapısı içinde, kendilerine özgü soydan gelme dinsel kaynaklı: toplumsal, ekonomik ya da kültürel birer uğraşı ve yaşam yöntemleri bulunan, ayrıca, birbirleriyle ilişkilerini kutyasaklaşmış kurallara göre sürdüren topluluklardan her |
| 17 | altkatman | Yaratıcı gücü olmayan, yalnız üstkatmanın yaratılarından esinlenerek yaptığı öykünme yaratılardan oluşturduğu bir düzen içinde yaşamını sürdüren halk katmanı. (Bu görüş geçerliliğini yitirmiştir.) bk. üstkatman. |
| 18 | altkültür | Ulusal ya da toplumsal kültürleri oluşturan kültür birimlerinden her biri. bk. köylü kültürü, halk kültürü, seçkin kültürü, özdeksel kültür. krş. altbölük. |
| 19 | altkültür alanı | Bir gelenek ya da göreneğin, büyük bir dağılma ve yayılma gösterdiği coğrafya bölgesi, bk. kültür alanı, sınıf. |
| 20 | anayanlı akrabalık | Tüm akrabalık ilişki ve sorunlarını, ana soyunu temel alarak çözümlemeye çalışan akrabalık türü. krş. babayanlı akrabalık. |
| 21 | anlamsal değişim | Halk kültürünü oluşturan ürün ve olaylarda görülen aynı zamanda yatay oluşum adıyla anılan anlam değişmesi, bk. değer değişimi, yatay oluşum, krş. durum değişimi. |
| 22 | arı dil | Söz varlığında hiçbir yabancı sözcük bulunmayan, yalnız kendi kurallarına ve özdeğerlerine uygun biçimde işleyen dil. bk. dil. |
| 23 | arınma | Halk gelenek ve göreneklerine ilişkin, şu ya da bu yoldan kirlendiği varsayılan kişi, hayvan vé eşyaları, bu pisliklerden arıtma amacıyla başvurulan ateşe tutma, yakma, tütsüleme, yıkama, su püskürtme, kurban kesme, büyülü sayı ve formül kullanma gibi hal |
| 24 | aşk büyüsü | Aşka düşmesi istenen birinin tırnak, saç, kan, tükrük gibi vücut ürünleriyle, tesbih, bıçak, ayakkabı ya da giysi gibi kullandığı nesneler ve özel olarak yapılan ilaçlarla oluşturulan büyü türü. bk. büyü. krş. organsal büyü. |
| 25 | aşk masalı | Genellikle evlenmeyle sonuçlanan aşkları konu alan masal türü. bk. kişisel masal. krş. kurtarım masalı, edinim masalı. |
| 26 | at bakısı | Atların yürüyüşlerine bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. fare bakısı. |
| 27 | at oyunu | Atın türlü . devinimlerinin yansılamalarından oluşan oyun türü. bk. oyun, benzer-duyusal büyü. krş. yılan oyunu, ateş oyunu. |
| 28 | atacılık | Uzak atalara ilişkin yok olmuş geleneksel özelliklerin, sonraki kuşaklarda yeniden görülebileceğini ileri süren halk öğretisi ata özelliklerinin torunlarda görüleceğine ilişkin yaşambilimsel kuram. bk. atasoy. krş. cancılık. |
| 29 | atadirimcilik | Dinin ölü ruhlarının, özellikle ata ruhlarının dirilerek yaşantılarını sürdürdüklerine dayanan evrensel inancın sonunda doğduğunu ileri süren görüş. bk. din. |
| 30 | atasoy | İlkel toplumlarda, boyları oluşturan bireylerin kendisinden türediklerine inandıkları insan, hayvan, bitki, nesne ya da doğa olayı kimliğinde olan ortak ata. (Kimi ilkellerde, boylarda saptanan bu tür atanın dışında kişisel, ailesel, cinsel ya da yerel at |