Türkçe Deyimler - XML


IDDeyimAnlamı
1531 altından girip üstünden çıkmak1) malı, parayı düşüncesizce harcayıp tüketmek. Örn: “Babasından kalan servetin altından girip üstünden çıkmıştı.” -R. N. Güntekin. 2) ne yapıp edip istediğini yaptırmak 3) halletmek 4) karıştırmak.
1532 altından kalkamamak1) bir işi başaramamak, becerememek, üstesinden gelememek. Örn: Bu işin altından kolay kolay kalkamaz. 2) mec. kendini savunamamak. Örn: Altından kalkamayacağı suçlamalar ileri sürdüler.
1533 altını çizmekbir sözün önemini belirtmek, üzerine dikkati çekmek, vurgulamak.
1534 altını üstüne getirmek1) bir şey bulmak için aramadık yer bırakmamak 2) söz veya tutumuyla çevreyi birbirine düşürmek, karmakarışık etmek. Örn: “İnsanın gözü bir şey görmedi mi dünyanın altını üstüne getirmeli.” -Z. Selimoğlu.
1535 altmışaltıya bağlamakgeçici bir çözümle durumu kurtarmış görünmek.
1536 altta kalmak1) herhangi bir iyiliğin karşılığını ödeyememek 2) herhangi bir çatışmada, çekişmede yenilmek.
1537 altta yok üstte yokyoksul, fakir.
1538 alttan almaksert konuşan bir kimseye yumuşak bir dil kullanmak, aşağıdan almak. Örn: “Adam hiç alttan almıyor, o da ona veryansın ediyor.” -E. Şafak.
1539 alttan güreşmekgizli gizli yenme yollarını kollamak.
1540 altüst etmek1) alt yüzünü üst yüzüne getirmek 2) çok karışık duruma getirmek, düzenini bozmak. Örn: “Ama tutkunluklarımız yapraklara benzer, en hafif bir rüzgâr altüst edebilir onları.” -C. Meriç. 3) yıkmak, harap etmek. Örn: Deprem köyü altüst etti. 4) huzursuz et
1541 altüst olmak1) çok karışık duruma gelmek 2) üzülmek, tedirgin olmak, yıkılmak. Örn: “Tasarısı birdenbire altüst olan insanlar gibi bakınıyordu.” -İ. H. Baltacıoğlu. 3) rahatsızlanmak. Örn: Yediğim yemekten midem altüst oldu.
1542 ama ne1) “ne hoş” anlamında kullanılan bir söz. Örn: Ama ne manzara! Ama ne film! 2) “şaşılacak niteliği olan” anlamında kullanılan bir söz. Örn: Ama ne kılık!
1543 amaç gütmekbir amacı gerçekleştirmeye çalışmak. Örn: “Dernekler, 13'üncü maddedeki genel sınırlamalara aykırı hareket edemeyecekleri gibi siyasi amaç güdemezler.” -Anayasa.
1544 aman bulmakkurtulmak.
1545 aman dedirtmek (amana getirmek)karşı koyan birini boyun eğmek zorunda bırakmak, zor durumda bırakmak. Örn: “Galiba bu sene soğuk aman dedirtecek.” -R. H. Karay.
1546 aman derim!“sakın ha, böyle bir iş yapayım deme” anlamında kullanılan bir söz. Örn: Evi satacakmışsın, aman derim!
1547 aman vermekcanını bağışlamak, öldürmemek. Örn: “Teslim olan halka aman vererek hepsini evlerine yolladı.” -F. R. Atay.
1548 aman vermemek1) rahat bırakmamak, göz açtırmamak. Örn: “İri sivrisinekler gece gündüz aman vermiyordu.” -N. Cumalı. 2) acımayıp öldürmek.
1549 aman zaman bilmemekfırsat vermemek.
1550 aman zaman dedirtmemekaman vermemek.
1551 amana gelmekönce direnirken zor karşısında boyun eğmek.
1552 aması maması yok!hiçbir özrün geçerli olamayacağını anlatan bir söz. Örn: “Ama diye sözünü kestim adamın. Aması maması yok, dedi o, sert bir sesle. Niye istifa etmedin?” -N. Eray.
1553 ameliyat (... ameliyatı) geçirmekameliyat edilmiş olmak. Örn: “Bu koğuşta ayak ameliyatı geçirmiş hasta Şahin'di.” -H. R. Gürpınar.
1554 ameliyata almakgerekli hazırlıkların yapılmasından sonra hastayı ameliyat etmek.
1555 ameliyata girmek1) ameliyat işlemlerini gerçekleştirmek 2) ameliyat olmak.
1556 amma da yaptın ha!söylenen bir söze pek inanılmadığını ve şaşıldığını anlatan bir söz.
1557 ana baba biraynı anne ve babadan olan.
1558 ana baba eline bakmakana ve babanın verdiği para ile geçinmek.
1559 ana baba yavrusunazlı büyütülmüş çocuk.
1560 ana bir, baba ayrıanaları bir, babaları ayrı olan (kardeşler).

* Görseller ve İçerik tekif hakkına sahip olabilir