| 211 | geçişsiz eylem | (Der, geçişsiz fiil, öznel fiil, nesnesiz fiil) Nesne ile kullanılamayan eylem: Gülmek, ağlamak, düşmek, gitmek, küsmek, barışmak vb. |
| 212 | geçmiş zaman | Eylemin belirttiği zaman kavramının, içinde bulunulan zamandan önceye ait olması. Türkçede bu zaman, belirli geçmiş ve belirsiz geçmiş kipleri olarak iki türlüdür: Ali geldi Ayşe hiç bir şey söyleyemedi Ahmet bu havada İstanbul'a gidip gelmiş vb. |
| 213 | geçmiş zaman görünümü | Belirsiz geçmiş zaman ortacıyle, yardımcı eylemin veya başka bir eylemin birlikte kullanılmasından meydana gelen ve olayın tamamlanmış olduğu kavramını veren görünüm: Gelmiş olmak, gitmiş olmak, yapmış olmak, vermiş bulunmak vb. |
| 214 | geçmiş zaman kipi | bk. belirli geçmiş zaman kipi ve belirsiz geçmiş zaman kipi. |
| 215 | geçmiş zaman ortacı | Geçmiş zaman kavramı veren ve ad, sıfat gibi kullanılan ortaç. Türkçede bu ortaç, -dik veya -miş ekleriyle kurulur: Bildiklerinizi anlatın Tanıdıklarınızı çağırın Tanıdık adam Bildik kimse kalmadı Okuduğum kitap Yazdığın mektup Oturduğu ev Geçmişi saygıyle anıyoruz Pişmiş aşa soğuk su katma Bitmemiş Senfoni vb. |
| 216 | gelecek zaman | Eylemin belirttiği zaman kavramının, içinde bulunulan zamandan sonraya ait olması. Türkçede gelecek zaman kavramı, -e, -ecek, -esi, -se, -meli eklerinden biriyle veya emir kipiyle kurulur : Gele (gel-e) , gelecek (gel-ecek) , gelesi (gel-esi) , gelse (gel-se) , gelmeli (gel-meli) , gelsin (gelsin) vb. |
| 217 | gelecek zaman görünümü | Gelecek zaman ortacıyle, yardımcı eylemin birlikte kullanılmasından meydana gelen ve niyet kavramı veren görünüm : Gidecek olmak, gelecek olmak, verecek olmak, yapmayacak olmak vb. |
| 218 | gelecek zaman kipi | Eylemin belirttiği zaman kavramının, içinde bulunulan zamandan sonraya ait olduğunu sınırlı bir biçimde gösteren kip. Türkçede bu kip -ecek ekiyle kurulur:1. K.T. geleceğim (gel-eceğ-im) 2. K.T. geleceksin (gel-ecek-sin) 3. K.T. gelecek (gel-ecek) 1. K.Ç. geleceğiz (gel-eceğ-iz) 2. K.Ç. geleceksiniz (gel-ecek-sin-iz) 3. K.Ç. gelecekler (gel-ecek-ler) vb. |
| 219 | gelecek zaman ortacı | Ad veya sıfat gibi kullanılan ve gelecek zaman kavramı veren ortaç. Türkçede bu ortaç -ecek, -esi ekleriyle kurulur: Geleceğe güvenle bakıyoruz Gideceğinizden haberimiz yoktu Akacak kan damarda durmaz Veresiye vermek iyi değildir Göresim geldi Kör olası şeytan Adı batası düşman Sağ olası kızım vb. |
| 220 | geniş ünlü | (Derleme.. açık ünlü, geniş sesli, geniş vokal, alçak vokal) Altçenenin açılmasıyle meydana gelen ünlü: a, e, o, ö vb. |
| 221 | geniş zaman görünümü | Geniş zaman ortacıyle, yardımcı eylemin birlikte kullanılmasından doğan görünüm: Gelmez olmak, görünmez olmak, anlar olmak vb. |
| 222 | geniş zaman kipi | (Derleme.. zamansızlık, zaman dışı olmaktık) Eylemin her zaman yapıldığını veya yapılmakta olduğunu ya da yapılacağını belirten zaman ve kip. Türkçede bu kip -e-r- veya -i-r- ekiyle kurulur :1. severim(sev-er-im) 2. K.T.seversin(sev-er-sin) 3. K.T.sever(sev-er) 1. K.Ç.severiz(sev-er-iz) 2. K.Ç.seversiniz(sev-er-sin-iz) 3. K.Ç.severler(sev-er-ler) 1. K.T.gelirim(gel-ir-im) 2. K.T.gelirsin(gel-ir-sin) 3. K.T.gelir(gel-ir) 1. K.Ç.geliriz(gel-ir-iz) 2. K.Ç.gelirsiniz(gel-ir-sin-iz) 3. K.Ç.gelirler(gel-ir-ler) vb |
| 223 | geniş zaman ortacı | Eylemin her zaman yapıldığını veya yapılmakta olduğunu ya da yapılacağını belirten ortaç. Türkçede bu ortaç, -ir/-er, -mez ekleriyle kurulur ve ad, sıfat gibi kullanılır: Gelir (varidat) , gider (masraf) , akarsu (nehir ve gerdanlık) , güler yüz, bitmez iş, dinmez ağrı, görünmez kaza vb. |
| 224 | geniz ünlüsü | (Derleme.. genizsi vokal, burun vokali, geniz vokali) Geniz yoluyla çıkan ünlü. Türkçede bu ünlü n sesiyle birlikte kullanılır: Tanrı, sonra, deniz sözcüklerindeki -a-, -o-, -e- ünlüleri gibi. |
| 225 | geniz ünsüzü | (Derleme.. genizsi konson, geniz sesi, burun sesi, damak-burun konsonu, genzel) Geniz yoluyla çıkan ünsüz: Türkçede bölge ağızlarında rastlanan n, n ünsüzü gibi. |
| 226 | genizsileşme | (Derleme.. genizlenme, genzelleşme) Dudak ünsüzünün, geniz ünsüzüne dönmesi. Türkçede ve lehçelerinde b sesinin m sesine dönüşü gibi: Ben> (men) , bin > (min) , bun-al-> (mun-al-) , balak-> malak vb. |
| 227 | gerçek özne | Genellikle gerçek özneye özne denir (bk. özne) . |
| 228 | gereklik kipi | (Derleme.. gereklik, gerekirlik, gerekirlik dizisi) Eylemin yapılması gerektiğini belirten isteme kipi. Türkçede bu kip -meli ekiyle kurulur.1. K.T. gelmeliyim (gel-meli-y-im) 2. K.T. gelmelisin (gel-meli-sin) 3. K.T. gelmeli (gel-meli) 1. K.Ç. gelmeliyiz (gel-meli-y-iz) 2. K.Ç. gelmelisiniz (gel-meli-sin-iz) 3. K.Ç. gelmeliler (gel-meli-ler) |
| 229 | gereklik tümcesi | Genellikle gereklik kipiyle kurulan ve eylemin yapılması gerektiğini belirten tümce: Eve gitmeliyim Bugün hava güzel kırlara gitmeli Onun buraya gelmesi gerekiyor vb. |
| 230 | gerileyici benzeşme | (Derleme., gerileyen benzeşme, gerilek özümleme) Sözcükte sonraki sesin önceki sesi etkilemesi: (sübaşı) > subaşı, eczacı> (ezzacı) , (o+ile) > öyle vb. |
| 231 | gerilim | (Derleme.. gerilme) Konuşmada bir sesin meydana gelmesi için ses kirişlerinin gerginleşmesi (1. evre gerilim, 2. evre oluşum, 3. evre çözülüm) . |
| 232 | gevşek vurgu | Üzerinde vurgu oian bir ünlüden sonra, ünsüzle başlayan bir hecenin gelişiyle zayıflayan vurgu: Evinin, kapılar, odadakiler örneklerinde olduğu gibi. |
| 233 | gezgin sözcük | (Derleme.. dolaşan kelime, yaygın kelime) Birçok dilde yaygın bir şekilde kullanılan sözcük: Paşa, begüm, atom vb. |
| 234 | gırtlak ünsüzü | Derleme.. gırtlak sessizi, gırtlak üfleme fonemi, soluma fonemi, gırtlak sürtünme fonemi) Ciğerlerden gelen havanın gırtlaktaki yarı kapalı engellere çarpıp gevşemesi ile meydana gelen süreksiz ünsüz: h (h) vb. |
| 235 | girişik tamlama | İçinde tümleç, sıfat tamlaması ya da belirteç bulunan tamlama: Ali'nin eve gelmesi Ali'nin ansızın gitmesi Ali'nin evden çıktığını gördük Hayatın insanlara yüklediği Yatanın yürüyene borcu vardır Önemli olan insanların bilime karşı büyük bir ilgi ve sevgi duymasıdır Annelerin en büyük dileği, çocuklarının iyi yetişmiş insanlar olmasıdır Okumanın herkes için gerekli olduğunu bilirsiniz vb. |
| 236 | girişik tümce | (Derleme., karmaşık cümle) Bir temel tümce ile bir veya birkaç eylemsiden kurulan tümce: Koşarak geldi Öğrenciler sabahleyin koşa koşa okula gidiyorlardı Koşunca düştü Koştuktan sonra yetişebildi vb. |
| 237 | göçüşme | (Derleme.. göçme, yer değişimi, aktarma) Bazı sözcüklerde, seslerin yer değiştirmesi. Türkçede daha çok r veya l ünsüzünün bulunduğu sözcüklerde, birinci hecenin sonundaki sesle, ikinci hecenin başındaki ses, birbirinin yerine geçer: Kibrit> (kirbit) , kirpik> (kiprik) , toprak> (torpak) , çömlek> (çölmek) , gömlek> (gölmek) vb. |
| 238 | görev | Bir sözcüğün sözdiziminde belirttiği iş: Güzeller sevimli olur (ad görevinde sıfat) Arkadaşım güzel konuşur (belirteç görevinde sıfat) Okul kitabında yanlış kalmamalıdır (dolaylı tümleç görevinde tamlama) vb. |
| 239 | görünüm | (Derleme.. görünüş, karmaşık fiil) Eylem kavramlarında, meydana geliş tarzı: Atıldı atılacak, düştü düşecek, oldu olacak, gelmez olmak, gidecek olmak, gelmiş olmak, vermiş bulunmak vb. |
| 240 | gösterme adılı | (Derleme.. gösterme zamiri) Varlıkların yerini, işaret yoluyla tutan adıl: Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar vb. |