| 361 | soyut isim | Azerbaycan Türkçesi: mücärräd isim Türkmen Türkçesi: abstrakt aatlar Gagauz Türkçesi: abstraktadlık Özbek Türkçesi: mavhum ót Uygur Türkçesi: abstrakt isim Tatar Türkçesi: abstrakt isem Başkurt Türkçesi: abstrakt isem Kmk: abstrakt (nıy) at Krç.-Malk.: abstrakt maganalı at Nogay Türkçesi: abstraktlı at Kazak Türkçesi: abstrakt atawlar ~ abstraktlı zat esim Kırgız Türkçesi: abstraktuuatooç Alt:: abstrakt adalgış Hakas Türkçesi: abstraktnay adalgıs Tuva Türkçesi: t'odargay evesçüve adı ~ abstraktılıg çüve adı Şor Türkçesi: körünmeençatkan at sözi ~ * abstrakt atsözi Rusça: otvleçyonnoye imya suşçestvitelnoye |
| 362 | söz | Azerbaycan Türkçesi: söz ~ nitğ Türkmen Türkçesi: sözleyiş Gagauz Türkçesi: söz Özbek Türkçesi: nutq Uygur Türkçesi: nutuq Tatar Türkçesi: söyläm ~ söyläü Başkurt Türkçesi: telmär Kmk: söylew Krç.-Malk.: sözsöleşiw Nogay Türkçesi: söylew Kazak Türkçesi: söz Kırgız Türkçesi: süylöö ~ reç Alt:: kuuçın-ermekHakas Türkçesi: çooh Tuva Türkçesi: çugaa Şor Türkçesi: çook Rusça: reç' |
| 363 | söz sanatı ~ belagat | Azerbaycan Türkçesi: söz sänäti ~ bäläğät ~ nitğ mädäniyyäti Türkmen Türkçesi: ritorika ~ söz sungatı Gagauz Türkçesi: ritorika ~ *dilbazlık Özbek Türkçesi: balóğat ~ nótiqlik ~soz san'ati Uygur Türkçesi: söz sän'äti Tatar Türkçesi: ritorika ~ oratorlıq sängäte ~ süzgä ostalıq~ süz sänğäte Başkurt Türkçesi: ritorika Kmk: dilbarlık ~ sözge ustalık Krç.-Malk.:ritorika ~ sözge ustalık Nogay Türkçesi: şeşenlîk ~ söz şeberlîk Kazak Türkçesi: şeşendik söz ~söz öneri Kırgız Türkçesi: çeçendik ~ söz çeberdigi Alt:: ritorika ~ çeçen sös ~ sösçeçeni Hakas Türkçesi: ritorika ~ sîlîg çoohtanıs Tuva Türkçesi: ritorika Şor Türkçesi: ritorika Rusça: krasnoreçiye ~ ritorika ~ iskusstvo slova |
| 364 | sözlük anlamı | Azerbaycan Türkçesi: äsas mäna Türkmen Türkçesi: asıl maanı Gagauz Türkçesi: öz maana ~birinci sözlük maanası Özbek Türkçesi: dastlabki ma'no Uygur Türkçesi: äsli mäna Tatar Türkçesi: berençel mäğnä ~ asıl mäğnä Başkurt Türkçesi: top mägänä Kmk: awwalgı ma'na ~ asluma'na Krç.-Malk.: söznü bek alga maganası ~ söznü birinçi maganası Nogay Türkçesi: asıl manesî ~ baslapkı mänesî Kazak Türkçesi: bastapkı magına Kırgız Türkçesi: algaçkı maaniAlt:: tös uçur ~ bastapkı tös uçun: Hakas Türkçesi: öön pîldîrii ~ pastagı pîldîrii Tuva Türkçesi: pa'ştaygı u'tkazı Şor Türkçesi: *paştalgan uňnam ~ *tös uňnam Rusça: perviçnoyeznaçeniye |
| 365 | şahıs | Azerbaycan Türkçesi: säxs Türkmen Türkçesi: şahs Gagauz Türkçesi: üz Özbek Türkçesi: şaxs Uygur Türkçesi: säxs Tatar Türkçesi: zat Başkurt Türkçesi: zat Kmk: bet Krç.-Malk.: bet Nogay Türkçesi: özlîk Kazak Türkçesi: jak Kırgız Türkçesi: cak Alt:: t'üzün Hakas Türkçesi: sıray Tuva Türkçesi: arın Şor Türkçesi: eezi Rusça: litso |
| 366 | şahıs zamiri | Azerbaycan Türkçesi: şäxs äväzliyi Türkmen Türkçesi: aat çalışması Gagauz Türkçesi: üz aderlik ~üz aderlii Özbek Türkçesi: kişilik ólmóşi Uygur Türkçesi: (B.Uyg.) kişilik almaş ~ (D.Uyg.) säxsalmişi Tatar Türkçesi: zat almaşlığı Başkurt Türkçesi: zat almaşı Kmk: bet orunca Krç.-Malk.:betlewçü almaş Nogay Türkçesi: özlîk awıs Kazak Türkçesi: jiktew esimdigi Kırgız Türkçesi: caktama atatooç Alt:: t'üzünniň solumazı Hakas Türkçesi: sıray orındızı Tuva Türkçesi: arınnıň at ornuŞor Türkçesi: eeçi oranguRusça: liçnoye mestoimeniye |
| 367 | şart cümlesi | Azerbaycan Türkçesi: şärt budag cümläsi Türkmen Türkçesi: şert eyerceňli goşma sözlemGag.: sankilik dal cümleli dallı katlı cümlä Özbek Türkçesi: şart ergaş gapli qoşma gapUygur Türkçesi: (B.Uyg.) şart beqinda eümlilik qoşma cümlä ~ (D.Uyg.) şärt beqindicümlilik beqindiliq qoşma cümlä Tatar Türkçesi: şart cömlä Başkurt Türkçesi: şart höyläm Kmk:iyerçen şart cumla Krç.-Malk.: şart boysunňan aytımı bolgan koş aytım -boysunan şart aytımı bolgan kaş aytım Nogay Türkçesi: şart iyerşenlî kabatlı yıymaKazak Türkçesi: şarttı bagınıňkılı sabaktas kurmaias söylem Kırgız Türkçesi: şarttuu bagınıňkı tataal süylöm Alt:: aayın korgüzer koş ermektü kolbolu ermek Hakas Türkçesi: molcaspridatoçnaylıg teesti palgalıstıg hadıl perdlojeniye Tuva Türkçesi: taar paydaldıň t'ayılbır tomaa Şor Türkçesi: *pölgülüg kadıl erbek Rusça: slojnopodçinyonnoye predlojeniye s pridatoçnım usloviya |
| 368 | şart eki | Azerbaycan Türkçesi: şärt şäkilçisi Türkmen Türkçesi: iişligiň şert formasınıň goşulmasıGag.: sankilik çalımın afiksi Özbek Türkçesi: şart mayi qoşimçasi Uygur Türkçesi: şärt mäyiiqoşumçisi Tatar Türkçesi: şart fiğıl'nıň quşımçası - şart quşımçası Başkurt Türkçesi: şart höykäleşyalğawı Kmk: şart bagışnı koşumçası Krç.-Malk.: şart turuşnu affiksi(calgawu) Nogay Türkçesi: şart kosımşası Kazak Türkçesi: şarttı ray jurnagı Kırgız Türkçesi: şarttuu ıňgaymüçösüAlt:: mold'u keberdin kojultazıHakas Türkçesi: molcastıg nakloneniyenîň hozımı Tuva Türkçesi: taar nakloneniyeniň ko'jumaa Şor Türkçesi: *pölüglüg affiks Rusça: affiks uslovnogo nakloneniya |
| 369 | şart kipi | Azerbaycan Türkçesi: şärt şäkli Türkmen Türkçesi: iişligiň şert forması Gagauz Türkçesi: sankilik çalımıÖzbek Türkçesi: şart mayii Uygur Türkçesi: şärt mäyii Tatar Türkçesi: şart nakloneniyese ~ şart fiğıl' ~ şarttörläneşe Başkurt Türkçesi: şart höykäleş Kmk: şart bagış Krç.-Malk.: şart turuşNogay Türkçesi: şart türkîmî Kazak Türkçesi: şarttı ray Kırgız Türkçesi: şarttuu ıňgay Alt:: mold'u keberHakas Türkçesi: molcastıg nakloneniye Tuva Türkçesi: taar nakloneniye Şor Türkçesi: *pölüglügnakloneniyeRusça: uslovnoye nakloneniye |
| 370 | şekil bilgisi ~ morfoloji | Azerbaycan Türkçesi: morfologiya Türkmen Türkçesi: morfologiya Gagauz Türkçesi:morfologiya Özbek Türkçesi: morfologiya Uygur Türkçesi: morfologyä Tatar Türkçesi: morfologiyaBaşkurt Türkçesi: morfologiya Kmk: morfologiya Krç.-Malk.: morfologiya Nogay Türkçesi: morfologiya Kazak Türkçesi: morfologiya Kırgız Türkçesi: morfologiya Alt:: morfologiyaHakas Türkçesi: morfologiya Tuva Türkçesi: morfologiya Şor Türkçesi: morfologiya Rusça: morfologiya |
| 371 | şekil birimi ~ morfem | Azerbaycan Türkçesi: morfem Türkmen Türkçesi: morfema Gagauz Türkçesi: morfemaÖzbek Türkçesi: morfema Uygur Türkçesi: morfema Tatar Türkçesi: morfema ~ süz kisäge Başkurt Türkçesi: morfema Kmk: sözdegi ma'nalı gesek ~ morfema Krç.-Malk.: morfemaNogay Türkçesi: morfema Kazak Türkçesi: morfema Kırgız Türkçesi: morfema Alt:: morfema Hakas Türkçesi: morfema Tuva Türkçesi: morfema Şor Türkçesi: morfema Rusça: morfema |
| 372 | şimdiki zaman | Azerbaycan Türkçesi: indiki zaman Türkmen Türkçesi: hääzirki zamaan Gagauz Türkçesi: şindikizaman Özbek Türkçesi: hozirgi zamon Uygur Türkçesi: hazirqi zaman Tatar Türkçesi: xäzerge zamanBaşkurt Türkçesi: xäzerge zaman Kmk: haligi zaman Krç.-Malk.: busagat zaman Nogay Türkçesi: alîgî zaman Kazak Türkçesi: osı şak Kırgız Türkçesi: uçur çak Alt:: turguza öy Hakas Türkçesi: polçathan tus (-ça formazı) Tuva Türkçesi: amgı üye Şor Türkçesi: amdıgı tem Rusça: nastoyaşçeye vremya |
| 373 | tabiat taklidi kelime ~ onomatopik kelime | Azerbaycan Türkçesi: täğlidi sözlär Türkmen Türkçesi: ses meňzetmesi Gagauz Türkçesi: onomatopeyik laflar ~ yansılamalar ~ onomatopeyaÖzbek Türkçesi: taqlidiy soz Uygur Türkçesi: täqlidiy söz Tatar Türkçesi: awaz iyärteme Başkurt Türkçesi: oksatıwhüzzäre Kmk: predmetleni awazların wa tawuşların aňlatagan söz Krç.-Malk.: eriklewçü söz ~ eniklewçü söz Nogay Türkçesi: erkelew söz Kazak Türkçesi: eliktewişsöz Kırgız Türkçesi: tuurandı söz Alt:: ötköniş sös Hakas Türkçesi: köögîs sös Tuva Türkçesi: öttünügsös Şor Türkçesi: *köögüş sös Rusça: zvukopodrajatelnoye slovo |
| 374 | tamlanan | Azerbaycan Türkçesi: täyin äväzliyi Türkmen Türkçesi: ayıklanyaan Gagauz Türkçesi: belliedilän lafÖzbek Türkçesi: aniqlanmiş Uygur Türkçesi: eniqlanğuçi Tatar Türkçesi: ayerılmış Başkurt Türkçesi: anıqlanıwsıKmk: belgilengen söz Krç.-Malk.: aygaklanňan ~ açıklanňan Nogay Türkçesi: ayırılgan Kazak Türkçesi: anıktalatın ~ anıktaluwsı Kırgız Türkçesi: anıktagıç Alt:: t'artadar sösHakas Türkçesi: çarıdılçathanı (çarıdılçathan sös) Tuva Türkçesi: t'odarattınıg Şor Türkçesi: *çarıdılçatkan sös Rusça: opredelyayemoye |
| 375 | tamlayan ~ belirten | Azerbaycan Türkçesi: täyin Türkmen Türkçesi: ayıklayaan Gagauz Türkçesi: belliedici laf ~bellilik Özbek Türkçesi: aniqlóvçi Uygur Türkçesi: eniqliğuçi Tatar Türkçesi: ayerğıç Başkurt Türkçesi: anıqlawsıKmk: belgilewüç Krç.-Malk.: aygaklawçu ~ açıklawçu Nogay Türkçesi: ayırgışKazak Türkçesi: amklawış Kırgız Türkçesi: anıktooç Alt:: t'artaaçı Hakas Türkçesi: çarıthı Tuva Türkçesi: t'odaradılga Rusça: opredeleniye |
| 376 | tarihî gramer | Azerbaycan Türkçesi: tarixi grammatika Türkmen Türkçesi: tarihi grammatika Gagauz Türkçesi:istoriya gramatikası Özbek Türkçesi: tarixiy grammatika Uygur Türkçesi: tarixiy grammatikaTatar Türkçesi: tarix grammatikası ~ tarixi grammatika Başkurt Türkçesi: tarixi grammatika Kmk:tarixi grammatika Krç.-Malk.: tarih grammatika Nogay Türkçesi: tarih grammatikaKazak Türkçesi: tarihi grammatika Kırgız Türkçesi: tarıhiy grammatika Alt:: tüüki grammatikaHakas Türkçesi: tarhın grammatika Tuva Türkçesi: t'öögü grammatikazı Rusça: istoriçeskayagrammatika |
| 377 | tarz zarfı | bk. hâl zarfı |
| 378 | tasarlama kipleri | Azerbaycan Türkçesi: fe'l formaları Türkmen Türkçesi: iişlik formaları (zamanlardanbeyleki) Gagauz Türkçesi: *tasarlamak çalımlan (hepsi oluşluk çalımından kaarä) Özbek Türkçesi: *xabar maylidan bóşqa mayllar Uygur Türkçesi: mäyl (eniq ~ bayan mäylidin başqa)Tatar Türkçesi: zatlanışsız fiğıl'lär Başkurt Türkçesi: xäbär höykäleşenän başğa höykäleştär Kmk:*xabar bagışdan özge bagışlar Krç.-Malk.: tuwra turuşdan başha turuşlaNogay Türkçesi: habar türkîmînen kalgan baskalar Kazak Türkçesi: ray türleri (kalaw raydanbaska) Kırgız Türkçesi: ıňgay (cay ıňgaydan başkası) Alt:: öylü keberden başka bastırakeberler Hakas Türkçesi: iskîrîglîg nakloneniyeden pasha pray nakloneniyeler Tuva Türkçesi: toora nakloneniyeler Rusça: vse nakloneniya pomimo iz'yavitelnogo |
| 379 | teklik | Azerbaycan Türkçesi: täk hal Türkmen Türkçesi: birlik saan Gagauz Türkçesi: birlik sayı Özbek Türkçesi: birlikUygur Türkçesi: birlik san Tatar Türkçesi: berlek san Başkurt Türkçesi: berlek Kmk: teklik sanaw Krç.-Malk.: birlik san Nogay Türkçesi: bîrlîk san Kazak Türkçesi: jekeşe Kırgız Türkçesi: cekelik san Alt::taňıs too ~ as too Hakas Türkçesi: pîr san Tuva Türkçesi: çaňgıstaň sanı Rusça: yedinstvennoyeçislo |
| 380 | teklik birinci şahıs | Azerbaycan Türkçesi: birinci şäxsin täki ' Türkmen Türkçesi: birinci şahsıň birliğiGag.: birlik sayıda birinci üz Özbek Türkçesi: birlikdagi birinçi şaxs Uygur Türkçesi: birinçi şäxsbirlik san Tatar Türkçesi: berençe zat berlek sanı Başkurt Türkçesi: berlekten bereşe zatı Kmk:birinçi betni teklik sanawu Krç.-Malk.: birlik sannı birinçi beti Nogay Türkçesi: bîrînşîözlîktîň bîrlîk sanı Kazak Türkçesi: jekeşe birinşi jak ~ birinşi jak jeke Kırgız Türkçesi: cekeliksandın 1-cagıAlt:: t'anıs (as) toonın baştapkı t'üzüniHakas Türkçesi: pîr sandagı pastagı sıray Tuva Türkçesi: pirgi arınnıň çangıstıň sanı Rusça: pervoye litso yedinstvennogo çisla |
| 381 | teklik ikinci şahıs | Azerbaycan Türkçesi: ikinci şäxsin täki Türkmen Türkçesi: ikinci şahsıň birligiGag.: birlik sayıda ikinci üz Özbek Türkçesi: birlikdagi ikkinçi şaxs Uygur Türkçesi: ikkinçi şäxsbirlik san Tatar Türkçesi: ikençe zat berlek sanı Başkurt Türkçesi: berlekten ikense zatı Kmk:ekinçi betni teklik sanawu Krç.-Malk.: birlik sannı ekinçi beti Nogay Türkçesi: ekînşîözlîktîn bîrlîk sanı Kazak Türkçesi: jekeşe ekinşi jak ~ ekinşi jak jekeşe Kırgız Türkçesi: cekeliksandın 2-cagı Alt:: as toonıň ekinçi t'üzüni Hakas Türkçesi: pîr sandagı îkîncî sırayTuva Türkçesi: i'yigi arınnın çangıstın sanı Rusça: vtoroye litso yedinstvennogo çisla |
| 382 | teklik üçüncü şahıs | Azerbaycan Türkçesi: üçüncü şäxsin täki Türkmen Türkçesi: üçünci şahsıňbirligi Gagauz Türkçesi: birilk sayıda üçüncü üz Özbek Türkçesi: birlikdagi uçinçi şaxs Uygur Türkçesi: üçinçi şäxs birlik san Tatar Türkçesi: öçençe zat berlek sanı Başkurt Türkçesi: berlekteň ösönsö zatı Kmk: üçünçü betni teklik sanawu Krç.-Malk.: birlik sannı üçünçü beti Nogay Türkçesi: üşînşî özlîktîn bîrlîk sanı Kazak Türkçesi: jekeşe üşünşü jak ~ üşinşi jak jekeşe Kırgız Türkçesi: cekelik sandın 3-cagı Alt:: as toonıň üçünçi t'üzüni Hakas Türkçesi: pîr sandagı üzîncî sıray Tuva Türkçesi: üşkü arınnıň çangıstıň sanı Rusça: tretye litso yedinstvennogo çisla |
| 383 | telaffuz | Azerbaycan Türkçesi: tälaffüz Türkmen Türkçesi: sözleyiş ~ gepleyiş Gagauz Türkçesi: sölenti ~ sölemäk~ artikulätsiya Özbek Türkçesi: talaffuz Uygur Türkçesi: täläppuz Tatar Türkçesi: äyteleş Başkurt Türkçesi: äyteleşKmk: aytılış ~ aytılgan küyü Krç.-Malk.: aytıw ~ tüz aytıw Nogay Türkçesi: aytıluwKazak Türkçesi: aytıluw Kırgız Türkçesi: aytuu ~ aytılış Alt:: aydıları Hakas Türkçesi: çoohtanıs oňdayı ~tapsaglar adapçathanı Tuva Türkçesi: ünnü adaarı Rusça: proiznoşeniye |
| 384 | temel cümle | bk ana cümle |
| 385 | terim | Azerbaycan Türkçesi: termin Türkmen Türkçesi: termin Gagauz Türkçesi: termin Özbek Türkçesi: termin ~ atamaUygur Türkçesi: termin ~ atalğu Tatar Türkçesi: atama ~ termin Başkurt Türkçesi: termin Kmk: termin ~kâsbuluk söz ~ istilah Krç.-Malk.: termin Nogay Türkçesi: termin Kazak Türkçesi: terminKırgız Türkçesi: termin Alt:: termin Hakas Türkçesi: termin ~ önetîn alılgan sös Tuva Türkçesi: terminRusça: termin |
| 386 | titrek ünsüz | Azerbaycan Türkçesi: titräk samitlär Türkmen Türkçesi: titreyci çekimsiz Gagauz Türkçesi: titirekkonson Özbek Türkçesi: titróq undóş Uygur Türkçesi: titrigüçi üzük tavuş Tatar Türkçesi: qaltırawlı tartıq~ qaltırawıq tartiq Başkurt Türkçesi: qaltırawıqlı Kmk: kartıllawuk tutuk awaz Krç.-Malk.: kaltırawuk kısık Nogay Türkçesi: dîrîldewîk tattık Kazak Türkçesi: diril dawıssız Kırgız Türkçesi: dirildeme ünsüz Alt:: tırkıraak tuyuk tabış Hakas Türkçesi: tîtîrestîg ün çoh tapsagTuva Türkçesi: sirileeş a'jik eves ün Rusça: drojaşçiy soglasnıy |
| 387 | tonlu ünsüz | bk. sedalıünsüz |
| 388 | tonsuz ünsüz | bk. sedasızünsüz |
| 389 | tonsuzlaşma | bk. sedasızlaşma |
| 390 | türetme | Azerbaycan Türkçesi: söz yaradıcılığı Türkmen Türkçesi: söz yasalış Gagauz Türkçesi: laf kuruluşuÖzbek Türkçesi: soz yasalişi Uygur Türkçesi: qoşumçiliq söz yasaş usuli Tatar Türkçesi: süz yasalışı ~ süzyasalu ~ süz yasaw Başkurt Türkçesi: hüzyahalış Kmk: söz yaratıw ~ söznü yaratılıwuKrç.-Malk.: söz kuraw Nogay Türkçesi: söz yasaw ~ söz tüzüw Kazak Türkçesi: sözdiň jasaluwı~ sözjasam Kırgız Türkçesi: söz casoo Alt:: sös büderi Hakas Türkçesi: sös püdîrîzî Tuva Türkçesi: sösço'gaadılgazı Rusça: slovoobrazovaniye |