361 | insanbilim | İnsanın fiziksel yapısıyla kültürel yaratısını tüm özellik ve sorunlarıyla birlikte inceleyen bilim. bk. kültürel insanbilim, toplumsal insanbilim, uygulamalı insanbilim, insanbilimsel toplumbilim, krş. budunbilim, halkbilim, halkbilgisi. |
362 | insanbilim okulu | Aralarında akrabalık bağlarıyla kültürel hiçbir ilişki bulunmayan toplulukların kimi halk kültürleri arasında saptanan benzerliklerin, insanların yapısal, dirilsel ve düşünsel özdeşliğiyle uygarlık gelişim yollarının koşutluğundan geldiğini ileri süren bi |
363 | insanbilimsel halkbilimci | İnsanbilimin alanına giren konularla ilgilenen halkbilimci, bk. insanbilim. |
364 | insanbilimsel toplumbilim | İlkel toplumlarla uygar toplumların halk katmanlarının özdeksel ve tinsel kültürlerini inceleyen bilim dalı. bk. insanbilim. krş. budunbilim, halkbilim. |
365 | insanyiyen | İnsan yiyen yabanıllardan olan kimse, bk. söylen. |
366 | iskambil bakısı | İskambil açma yöntemiyle geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. ok bakısı. |
367 | işbilim | bk. işçizim. |
368 | işbilimsel söylen | Ateş, aygıt ve araç gibi işbilim alanına giren insan yaratısı nesneleri konu alan söylen türü. bk. söylen, işçizim. krş. doğa söyleni, yaşam söyleni, toplumsal söylen. |
369 | işçizim | Özdeksel kültürü tarihsel, coğrafyasal ve toplumsal boyutları içinde inceleyen bilim dalı. |
370 | işlev | Bir toplumun halkbilim olay, ürün, öğe ve değişkenleri arasındaki ilişkiler düzeninin, halkın tarihsel, toplumsal, kültürel ve ekonomi gereksinmelerine uygun bir biçimde, uyumlu ve kesintisiz olarak işlemesini sağlayan etkinlik, bk. toplum, halkbilim, hal |
371 | işlevsel budunbilim | Konusundaki olayları işlevsel açıdan inceleyen budunbilim. bk. işlevsel halkbilim, işlevsel insanbilim. |
372 | işlevsel çözüm | Kimi değişiklikler nedeniyle oluşan yeni halk kültürü düzeninin sayılama yöntemi yardımıyla açıklanması işlemi, bk. işlev, işlevsel okul, işlevsel tümgeler. |
373 | işlevsel halkbilim | Halkbilim olaylarıyla ürünlerinin, bağlı oldukları halk kültürü düzenindeki işlevlerini saptamak amacını güden bilim. bk. işlev, işlevsel kuram, işlevsel okul, işlevselcilik. |
374 | işlevsel insanbilim | Konusunu oluşturan olayları işlevsel açıdan inceleyen insanbilim türü. bk. işlevsel halkbilim, işlevsel budunbilim. |
375 | işlevsel kuram | Halkbilim olay ya da ürünlerinin halkın yaşam düzeni içinde, son derece uyum göstererek işleyen, belirgin ve vazgeçilmez işlevleri olduğuna ilişkin bilimsel görüş. |
376 | işlevsel okul | Halkbilim olay ve ürünlerinden her birinin, yapısında bulunduğu halk kültür düzeni içinde, belli işlevleri olduğuna inananların kurdukları bilimsel okul. bk. işlev, işlevsel kuram, işlevsel çözüm. |
377 | işlevsel tümgeler | Halkbilim olay ve ürünlerinden bir ya da birkaçında oluşan değişikliğin, bunların bağlı oldukları halk kültürü düzeninin dengesini bozarak yeni bir halk kültürü düzeni doğuracağına ilişkin görüş. bk. işlev, işlevsel okul, işlevsel çözüm. |
378 | işlevselcilik | Halkbilim olay ya da ürünlerinin, ilgili oldukları toplum düzenindeki işlevlerine göre incelenmesini öngören kuram. bk. işlev, işlevsel tümgeler. krş. doğalcılık, güççülük, koşutçuluk. |
379 | kalıntı | Değişen tarihsel ve toplumsal etkilere karşı büyük bir direnç göstererek geçmişteki köken, olgu, özellik ve görünümleri bakımından çok az değişikliğe uğramış olan ve bulundukları toplumsal düzen içinde, düzenin işleyişine uygun mantıksal bir durum gösterm |
380 | kalıntılar kuramı | Uygar bir toplumun, ilkellerde benzerleri saptanan halkbilim ürünlerini, o uygar toplumun ilkel çağlarından kalma birer kalıntı ürün olarak benimseyen insanbilim okulunun bir görüşü, bk. uygar toplum, ilkel, kalıntı, insanbilim okulu. krş. akrabalık kuram |
381 | kalıp | Birçok değişkenin bir araya gelmesinden oluşan bağımsız masal. bk. değişken. |
382 | kalıtımsal gelenek | Halkbilim ürünlerinin kuşaklardan kuşaklara aktarılışıyla oluşan gelenek, bk. gelenek, krş. toplumsal gelenek. |
383 | kan içme | Atılgan ve güçlü insanlarla hayvanların kanlarını içerek onlara özgü özelliklerin edinileceğine ilişkin gelenek, bk. kurban, krş. kurban taşı. |
384 | kan kardeşliği | İki arkadaşın, anlaşarak, birbirlerinin kanlarını emmek, akıtmak vb. yöntemlerle sağladıkları evrensel ve geleneksel bir kardeşlik türü. (Kan kardeşler, gerçek kardeşlerin bütün tüze ve özelliklerinden yararlanırlar.) krş. kan içme. |
385 | kanla sağaltım | Hastaları kanla yıkama ya da ağrıyan organların üzerine kan sürme biçiminde yapılan halk sağaltımı. |
386 | kansal kutyasak | Kötü ruh ve hayvanların etkileriyle kirlendiğine inanılan aybaşı kanı. (Doğum kanı ile eş, ilişki kurulmaması gerekli olan nesneler olarak kabul edilmekte ve bunlardan kesin bir şekilde kaçınılmaktadır.) bk. eş. |
387 | kapalı değer | Değerleri açıkça belirtilmemiş olan halkbilim ürün ve olaylarının durumu, bk. değer. krş. toplumsal değer, törensel değer, açık değer. |
388 | kara büyü | Kötülük yapma amacını güden büyü türü. (Bu büyülerin bir kısmı, dinsel ve kutsal eylemlerin karşıtı yapılarak uygulanmaktadır. Örneğin, bu büyülerde haçın, sol ayakla yere çizildiğini görmekteyiz.) bk. büyü. krş. ak büyü. |
389 | karaciğer bakısı | Yeni kesilen bir hayvanın karaciğerine bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. dölüt örtüsü bakısı. |
390 | karşılaştırma halkbilimcisi | Elindeki bilgi ve belgeleri karşılaştırma yöntemine göre değerlendiren halkbilimci, bk. karşılaştırma yöntemi. |