61 | bilgin bilmecesi | Bilginlerin yarattığı, halk ürünü olmayan bilmece türü. bk. yazınsal bilmece, sanat bilmecesi. |
62 | bilmece | Toplantılarda, bireylerin bir eğitim, öğretim, eğlence ve ussal gelişim aracı olarak, geleneksel yöntemler uyarınca, birbirlerine sorarak yanıt istedikleri nesne, canlı ya da doğaüstü varlıklarla ilgili evrensel soru tipine verilen ad. (Uzun bir evrimin i |
63 | bilmece düzünü | Bilmeceleri oluşturan sözcüklerin düzenli bir biçimde söylenişi, bk. bilmece, krş. koşuklu bilmece, bilmeceli türkü. |
64 | bilmece oturumları | Eğitim, öğretim, eğlence ile birlikte ussal gelişim ve büyüsel amaçlarla yapılan bilmeceli toplantılar, bk. bilmece, büyülü bilmece. |
65 | bilmeceli balad | Doğaüstü yaratıkların üstün buluş yeteneklerini belirten ve kendilerinde büyüsel bir güç olduğuna inanılan bilmecelerden oluşan balad, bk. bilmece, krş. bilmeceli türkü. |
66 | bilmeceli masal | Kahramanlarının, kendilerine sorulan soruları çözümleyerek canlarını kurtardıklarını, mutluluğa eriştiklerini ya da amaçlarına ulaştıklarını anlatan bilmecelerin oluşturduğu masal türü. bk. masal. krş. bilmeceli türkü. |
67 | bilmeceli türkü | Toplantılarda türkü biçiminde sorulan bilmece, bk. bilmece. |
68 | bireşimli dil | Birkaç sözcüğün bir araya gelmesinden oluşan bir tek sözcükle bir nesne ya da bir oluşumun küçük bir bölümünü anlatmak olasılığını sağlayan dil. bk. çokbireşimli dil. krş. tekheceli dil. |
69 | bireysel din | Uygulama ve törenleri, din adamları dışındaki kişilerce yönetilen din. krş. şaman dini, toplumsal din. |
70 | birleştirici dil | bk. çokbireşimli dil. |
71 | birörnek dil | Devlet kurumlarıyla okullarda, konuşma ya da yazışma aracı olarak kullanılan dil. krş. halk dili. |
72 | bitimsiz masal | Ne denli anlatılırsa anlatılsın, sonuçlanma olasılığı bulunmayan masal türü. bk. çember masal, döner masal. |
73 | bitişken dil | Sözcüklerindeki anlam değişiklikleri Türkçe, Moğolca ve Bantuca'da olduğu gibi, köksel değişmelerle değil de, ön ya da soneklerin yardımıyla oluşan dil. |
74 | bitki bakısı | Her tür bitki taneleri aracılığıyla yitikleri bulma ve geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. un bakısı. |
75 | bitkisel gözdeğmelik | Sarmısak, çöreotu, üzerlik, çitlembik, fasulye, bakla, börülce, İrlanda yoncası gibi bitkilerin bir ya da birkaçından yapılan ğözdeğmelik türü. bk. gözdeğmelik. krş. bitkisel muska. |
76 | bitkisel muska | Tohum, yaprak, kök, meyve, çiçek ve ağaç parçacıklarından yapılan muska türü. bk. muska. krş. yapımsal muska, hayvansal muska, insan muskası, taş muska, yazılı muska. |
77 | bitkiye tapma | Bugün birçok halk kültürlerinde kalıntıları saptanan ilkadamla ilkellerin, bitkilerde bulunduğuna inandıkları doğaüstü güçlerden yararlanmak ve bitki biçimindeki insan ruhlarıyla Tanrılara karşı saygı göstermek amacıyla yaptıkları uygulamalar, bk. halk kü |
78 | bolluk oyunu | Hayvansal ve bitkisel ürünlerde verim sağlamak amacıyla yapılan ve ekin ekme, kavrama, döllenme, doğum gibi yaratıcı nitelikteki doğa olaylarının küçük yansılamasından oluşan halk oyunu türü. bk. halk oyunu. krş. evlenme oyunu, sevi oyunu, erginlik oyunu, |
79 | boşinanç | Kaynakları bilimsel ve dinsel bir temele dayanmayan, tarihin derinliklerinden gelerek çağımıza ulaşan, bugünkü anlayışa ters düşmelerine karşın, halkın bilinçsizce kullandığı kalıpsal inançlar dizgesi, bk. sözlü boşinanç, boşinançsal süreklilik, boşinançs |
80 | boşinanç boyutları | Boşinançlarda saptanan özelliklerin tümü. bk. dosdoğru boşinanç boyutu, tümlenimsel boşinanç boyutu, yakınsak boşinanç boyutu, azalımlı boşinanç boyutu, ayrılımlı boşinanç boyutu, krş. gelenek boyutları. |
81 | boşinanç özdeği | Boşinançları oluşturan halkbilim ürünü. krş. gelenek özdeği. |
82 | boşinanççılık | Birçok toplumda görülen boşinançlara bağlılık durumu, bk. boşinanç. krş. gelenekçilik. |
83 | boşinançsal çevre | Benzer boşinançları taşıyan bireylerden oluşan çevre. krş. geleneksel çevre, göreneksel çevre. |
84 | boşinançsal gerileme | Tarihsel, toplumsal, kültürel, ekonomik vb. etkenler altında kalan kimi boşinançların öz biçimleriyle olgularını yitirerek yeni bir halkbilim ürün ya da olayına dönüşmeleri, bk. boşinanç, tapıncak. krş. halkbilimsel gerileme, geleneksel gerileme. |
85 | boşinançsal katman | Boşinançların bağlı oldukları tarihsel katman, bk. boşinanç. krş. geleneksel katman, göreneksel katman. |
86 | boşinançsal süreklilik | Tarihsel ve çağdaş boşinanç ya da boşinanç öğeleri arasındaki bağ. bk. boşinanç, öğe. krş. geleneksel süreklilik, göreneksel süreklilik. |
87 | boy | Bağlı oldukları atasoyla birlikte aynı düşsel atadan türediklerine inanmanın bir sonucu olarak birbirlerini kansal akraba sayan, bu nedenle aralarında evlenmeyip dışevlilik yapan, tüm toplumsal ve ekonomik ilişkilerini tekyanlı akrabalık adı verilen babay |
88 | boyun bilmecesi | Kuzey Avrupa ile kimi Afrika toplumların da dolaşan ve ortak bir söylentiye göre de onu çözeni ölümden kurtaracak olan bir bilmece türü. bk. bilmece. |
89 | bölgesel budunbilim | Uygar toplumların kültürlerini, tarihsel ve toplumsal oluşumlarıyla ruhbilimsel sonuçları içinde karşılaştırmalı olarak inceleyen bilim dalı. bk. halkbilim krş. budunbilim. |
90 | bölgesel dil | Bir dilin yapı, sözcük, deyim ve ses yönlerinden değişiklikler gösteren yerel ya da bölgesel biçimi, bk. dil, halk dili. |