121 | çağdaş sağaltmanlık | Koruma ve sağaltım uygulamaları, yalnız bilimsel yöntemlere dayanan sağaltmanlık türü. krş. halk sağaltmanlığı, ilkel sağaltmanlık. |
122 | çakıltaşı bakısı | Düz bir alana atılan çakıltaşlarına bakılarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. un bakısı. |
123 | çapraz kültür yöntemi | Dünyanın dört bir bucağından derlenen gelenek, görenek, boşinanç, masal, öykü, bilmece, türkü, atasözü, tören, sağaltmanlık ve tüm öteki halkbilim olay ve ürünlerinin aralarındaki evrensel düzeni saptamak ve göstermek amacıyla, benzer kültür belgelerinin |
124 | çekim | Öğe, örge, örge karması ya da değişkenler arasında denge kurarak halkbilim ürünleriyle olaylarının yaşamlarını sağlayan, bunlar arasında yeni ilişkiler düzenleyerek yeni halkbilim ürün ve olaylarını oluşturan güç. bk. öğe, örge, değişken. |
125 | çember masal | Dönüp dolaşıp yine aynı noktaya gelindiğinden bir türlü sonuçlanamayan masal türü. krş. bitimsiz masal, döner masal. |
126 | çevre | İnsanla onun yarattığı kültürün coğrafyasal ve yaşambilimsel dış çevresi, bk. kültür, insan coğrafyası, çevresel kültür, ikincil çevre, çevresel saptamacılık. |
127 | çevrebilim | Araştırmalarını, insanla çevrenin karşılıklı etkileşimleri üzerinde yapan bilim kolu. |
128 | çevrecilik kuramı | Halk Kültürünün oluşum, evrim, değişim, yayılım ve başkalaşımında en büyük etkenin çevre olduğunu ileri süren kuram. bk. çevre, halkbilim ürünü, halkbilim olayı. |
129 | çevresel halk kültürü | Belli bir coğrafya bölgesine ilişkin halk kültürü, bk. halk kültürü, çevresel halkbilim. |
130 | çevresel halkbilim | Belirli bir coğrafya bölgesine ilişkin halk kültürünü inceleyen halkbilim, bk. halk kültürü, çevresel halk kültürü, krş. halkbilim. |
131 | çevresel kültür | İnsanın sürekli olarak içinde yaşadığı doğal ve kültürel etkenler. |
132 | çevresel saptamacılık | bk. çevrecilik kuramı. |
133 | çocuk oyunu | Çocukların içgüdüsel oyun gereksinmelerinin toplumsal yaşantı üzerinde yaptığı etkiler sonucunda oluşan ve çoğunluğu kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze değin gelen halkbilim ürünleri, bk. halk oyunu. |
134 | çoğul görev | Birden çok görevi bir arada yapan halkbilim olay ya da ürünü. |
135 | çokbireşimli dil | Başka dillerde birkaç sözcükle anlatılan nesne, aygıt ya da olayların bir bölümünü bir tek sözcükle anlatan dil. bk. bireşimli dil. |
136 | dağılım | Halkbilimle ilgili ürün ve olayların coğrafyadaki dağılımı, bk. yayılım. krş. koşut gelişim. |
137 | dayısal sakınma | Çocukların, annelerini dayılarından sakınma göreneği, bk. sakınma, görenek, krş. addan sakınma. |
138 | defne bakısı | Ateş üzerinde tutulan kuru defne ağacı dalının çıkardığı seslere dayanılarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. bitki bakısı. |
139 | değer | Halkın, kendi yarattığı ya da benimsediği kültür ürün ve olaylarından her birine biçtiği değer. bk. törensel değer, toplumsal değer, açık değer, kapalı değer. krş. değer değişimi. |
140 | değer değişimi | Anlamsal değişim adı verilen yatay oluşumla, durum değişimi denilen dikey oluşumun sonucu olarak halkbilim ürün ve olaylarında gözlemlenen değersel değişme, bk. anlamsal değişim, durum değişimi, değer. |
141 | değini | İki ayrı kültürel çevreye ilişkin halkbilim ürün ve olaylarının canlı ya da cansız taşıyıcılar yardımıyla karşı karşıya gelmeleri, bk. değini kuramı. |
142 | değini kuramı | Halk kültüründeki tüm değişim ve yayılmaların ancak değini yoluyla olacağına ilişkin kuram. bk. değini. |
143 | değişi | Halkbilim olaylarıyla ürünlerinin hiçbir dış etken olmadan özbiçimleriyle olgularının büyük ölçüde değişmesi, bk. değişi kuramı. |
144 | değişi kuramı | Halkbilim ürünleriyle olaylarının hiçbir dış etken olmadan kendiliklerinden değişeceklerine ilişkin kuram. bk. değişi. |
145 | değişken | Değişik etkenler altında kalan bir halkbilim ürün ya da olayından, çok küçük ayrımlar göstererek türeyen yeni ürün ya da olayların her biri. bk. çekim. |
146 | değişkin | Ana örnekten belirgin değişikliklerle ayrılan ve belli bir yerel çevre içinde birçok değişkenleri bulunan halkbilim ürünü. bk. yuvarlama. |
147 | değişmeceli bilmece | Yapısı, büyük ölçüde değişmeceli bir düzen içinde oluşan bilmece türü. bk. bilmece, krş. betimsel bilmece. |
148 | denge kuramı | Halk kültürünü oluşturan öğeler arasında sürekli bir denge olduğunu savunan görüş. bk. denge. |
149 | derleyici | bk. halkbilim derleyicisi. |
150 | dev masalı | Düşsel bir evrende kral, kraliçe, prens, prenses ve yiğitlerin dev, canavar ve ejderhalarla yaptıkları, her biri utkuyla sonuçlanan, büyülü ve doğaüstü oluşumları konu alan, özellikle insanların hayvan kimliğine bürünmelerinden sözedilen, ayrıca yiğitleri |