31 | atasoyculuk | Bir boyun, bir insan topluluğunun, iki ya da tek bir kişinin aynı atadan geldiğine inandığı bir hayvana, bitkiye, nesneye ya da seyrek olarak bir doğa olayına gizemsel, büyüsel ve akrabasal duygularla bağlanışı bu bağlanıştan doğan görevler, yasaklar ve k |
32 | atasoylu akrabalık | Aynı atasoydan geldiklerine inanan bir boyun bireyleri arasındaki ilişkileri düzenleyen kan bağı. bk. atasoy, boy, akrabalık. |
33 | atasözü | Halkın, doğal ve toplumsal olaylarla ilgili kanıtlarını belirleyen özlü, kısa, geleneksel halk anlatımı. (Bu anlatım genellikle uyaklı, benzer, karşıt anlamlı, eş sesli sözcüklerle sözcük oyunlarından oluşmaktadır.) |
34 | ateş bakısı | Ateşe bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. lamba bakısı. |
35 | ateş oyunu | Ateşin güç ve kutsallığı nedeniyle doğmuş olan korkma, tapınma ve kurban kesme eylemlerini simgeleyen oyun türü. bk. oyun. krş. at oyunu, yılan oyunu, av oyunu. |
36 | av büyüsü | Kolay, verimli avlanmak amacıyla avlanma öncesi yapılan ve genellikle betimsel eylemlerden oluşan büyü türü. bk. büyü. |
37 | av oyunu | Verimli, kesin sonuçlu bir av yapmak amacıyla avlanmadan önce yapılan, avlanacak hayvanların devinimleriyle avlanma olayını yansılayan eylemlerden oluşan oyun türü. bk. oyun, benzerduyusal büyü, krş. at oyunu, yılan oyunu, ateş oyunu. |
38 | ay oyunu | Ayın evren, dünya ve yaşamın yaratıcısı olduğuna ilişkin inançtan kaynaklanan oyun türü. bk. oyun, göksel oyun. krş. ateş oyunu. |
39 | aycılık | İlk dinin ilkadamın ayı kişileştirmesi ya da Tanrılaştırması sonunda doğduğuna ilişkin görüş. bk. din, güneşçilik krş. güççülük. |
40 | aydın kültürü | Bir toplumda, halk kültürünün dışında kalan aydınlarca oluşturulmuş olan kültür, krş. halk kültürü. |
41 | aygıt | Bir toplumun üyesi olan bireyin, amacını gerçekleştirmek için kullandığı doğal ya da yapay nesne. bk. halk sanatı, sanat. krş. kültür, halk kültürü. |
42 | ayırımlayıcı halkbilim | Aynı halkbilim ürününün değişik bölgelerde gösterdiği başkalıkları, bunların nedenlerini araştırarak saptayan halkbilim dalı. |
43 | ayna bakısı | Çeşmeye asılmış olan aynada beliren görüntülere bakılarak geleceği belirtme, bk. bakı. krş. düş bakısı. |
44 | ayrık öğe | Bağlı olduğu halkbilim birleşkesinden ayrılarak bir başkasına göç eden öğe. krş. katılgan öğe. |
45 | ayrılımlı boşinanç boyutu | Boşinançların, bağlı bulundukları toplum ve çağ koşullarına uygun olarak gösterdiği değişim özellikleri, bk. boşinanç boyutları. |
46 | azalımlı boşinanç boyutu | Zamanla boşinançlarda saptanan sayısal azalma, bk. boşinanç boyutları. |
47 | babayanlı akrabalık | Tüm akrabalık ilişki ve sorunlarını, baba soyunu temel alarak çözümleyen akrabalık türü. krş. anayanlı akrabalık. |
48 | bakı | Uzak bir yerde ya da gelecekte oluşacak olayları önceden saptayarak gerekli önlemleri almak amacıyla, yetenekli ya da yeteneksiz kişi ve toplulukların büyüsel, dinsel, simgesel eylemlerden yararlanarak yaptıkları, kökenleri tarihin temeline dayanan sözde |
49 | balad | Toplantılarda, genellikle dansla birlikte koşuk, türkü biçiminde söylenen küçük masallardan her biri. bk. halk baladı, ikincil balad, öğütsel balad, serüven baladı, tarihsel balad. |
50 | balık bakısı | Balık bağırsaklarına bakarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. kuş bakısı. |
51 | balmumu bakısı | Yere damlatılan balmumunun biçim ve büyüklüğüne bakılarak geleceği okuma işi. bk. bakı. krş. ateş bakisi. |
52 | barış oyunu | Toplumu savaştan korumak amacıyla yapılan ve bunu barışsal eylemlerin benzetimsel uygulamalarıyla sağlamaya çalışan oyun türü. bk. oyun. krş. savaş oyunu, uğraş oyunu. |
53 | başlangıç yasası | Sagaların başlangıç bölümlerinde, olayların durgun olarak başladıktan sonra gittikçe hızlanmaları biçimindeki genel oluşuma dayanılarak ileri sürülen halkbilimsel yasa. bk. saga, halkbilimsel yasa. krş. sonuç yasası. |
54 | benimseyim | Bir toplumun, başka bir toplumun halkbilim öğe, ürün ya da olaylarını benimsemesi, krş. abama, ödünçleme, uyum. |
55 | benzerduyusal büyü | Benzer benzeri etkiler biçimindeki halk inancı ilkesinden kaynaklanan ve bir olayın, durumun, insanın, hayvanın vb. nin simgesel ya da gerçek benzetimini yaparak aslını etkilemeyi amaçlayan büyü türü. bk. büyü. |
56 | besin | Halkın geleneksel yollardan elde ettiği, koruduğu ve yaşaması için tükettiği her türlü bitkisel, hayvansal ve madensel ürün, özdek, yiyecek, içecek. |
57 | betimsel bilmece | Bilmecelerin büyük bir çoğunluğunu oluşturan ve yanıtlanması istenen soruları, betimsel bir düzen içinde yönelten bilmece türü. bk. bilmece, krş. koşuktu bilmece, değişmeceli bilmece. |
58 | biçimsel muska | Geometrik biçimlerde durulmuş bez, mumlu bez, muşamba ya da madenden yapılmış birer küçük silindir koruncak içine konan, üzerlerinde dinsel ya da büyüsel biçim ve imlerden biri bulunan kâğıtlardan oluşan ve taşıyanı her türlü dokuncadan koruduğu gibi, ona |
59 | biçimsiz dil | Sözcüklerin anlamı, takılarla ya da çekimle değil de, tümce içindeki yerlerine, seslerine göre değerlendirilen dil. bk. tekheceli dil, soyut dil. |
60 | bilgi | Halkın doğal ve toplumsal çevresiyle ilgili geleneksel, kültürel edintisi, bk. halk, çevre. krş. gelenek, görenek. |