| 421 | dağılma | Bireyler ya da küme üyelerinin ortak amaçlarını ve bütünlüklerini yitirmeleri durumu. |
| 422 | dağıtım dalgası | Yazışmalı soruşturuda, postayla yollanan soru çizinliğinin doldurularak geri gönderilmesini sağlamak üzere, örnek seçilenlerin tümüne ya da yanıt vermeyenlere çizinliğin yeniden yollanması işlemi. |
| 423 | danışma | Oturum kümeleri yordamında, bireylerin özçözümlemelerine dayanan bir gözlem koşulunda görüşmeciye bir danışman işlevi yükleyen görüşme. |
| 424 | daraltaç yordamı | Bir soru çizinliğinde, geniş kapsamlı konulardan giderek daha özel konulara inmeyi sağlayan düzen ya da bu yolu izleyen görüşme yordamı. |
| 425 | davranı | Bir görüşmede, görüşülenlerin araştırma konusundaki ilk yargılarında payı bulunan, görüşmecinin dış görünüşü ve yaklaşımından kaynaklanan kişisel durum. |
| 426 | davranış | Tutum, dürtü ve uyaranlarca güdülenen ve ortak tanımı bulunan kalıplı edim. |
| 427 | davranış kalıbı | Tek tek davranışları açıklamaya ve ortak bir tanımda toplamaya yarayan uyumlu davranışlar örüntüsü. |
| 428 | davranış sağaltımı | Görüşülen ya da sorunları olan kişide davranış değişikliği yaratmayı amaçlayan sağaltıcı görüşme yordamı. |
| 429 | davranış sorusu | Yanıtlayıcının davranışları, eylemleri ve her türlü kişisel ya da toplumsal etkinlikleriyle ilgili bilgileri araştıran soru. |
| 430 | değer alanı | Bir değişkenin alabileceği tüm olanaklı değerlerin oluşturduğu küme ya da öbek. |
| 431 | değer yargısı | Olgular ya da olgusal durumlar üzerinde öznel değerlendirmeleri ya da bir değerler dizgesinin nitelemelerini dile getiren önerme. |
| 432 | değer yüklü soru | Açık ya da gizli değer yargıları içeren ve belli yanıtlar yönünde yanlılık yaratan soru. |
| 433 | değerden arınmışlık | Bir kavram ya da bir ölçme aracının değer yükünden yalıtılmış olması. ' |
| 434 | değerge | Bir toplumsal konumun basamaklar düzeni ya da değerler dizgesi içindeki yeri. bk. konum. |
| 435 | değerleme | Bireylerin ölçüm konusunda tutumlarını belirtmek üzere kendilerine sunulmuş seçenekler ya da ölçüm boyutunu simgeleyen bir süreklilik üzerindeki çeşitli konumlar arasından seçmeler yapmalarını içeren değerlendirici yargı. bk. değerleme ölçeği. |
| 436 | değerleme ölçeği | Yanıtlayıcılardan, ölçüm konusu olan nesne ya da özelliği, düzenlenmiş sınarlara göre değerlendirmesini ya dà bir süreklilik üzerinde sayısal değer taşıyan konumlardan birine yerleştirmesini isteyerek tutumları ölçüye vuran yordam. |
| 437 | değerlemeci | Bir değerleme ölçeğinde sunulan sınarları değerleyerek ya da ölçüm konusuna ilişkin konumlardan birini seçerek tutumunu yansıtan yanıtlayıcı. |
| 438 | değerlendirme | Ölçüm konusu olan bir nesne üzerinde nicel ya da nitel ayrımlar yaparak değerlendirici yargılamalarda bulunma. |
| 439 | değerler dizgesi | Toplumsal olay, durum ya. da özellikleri iyi-kötü, doğru-yanlış olarak niteleyen, toplumun genel amaç ve davranış düzgülerinden oluşmuş egemen değerler bütünü. |
| 440 | değille(n)me | Tümevarımcı bilimlerde başvurulan bir gerçekleme sürecinde olguların varsayım ya da öndeyilerdeki beklentilere aykırı belirmesi, bk. evetle(n)me. |
| 441 | değişken değerleri | Bir nicel değişkenin aldığı ya da alabileceği çeşitli ya da olanaklı değerlerden her biri. |
| 442 | değişken yanılgı | Ölçümler üzerinde kazanıya bağlı olarak durumdan duruma değişik ölçülerde etkide bulunan ve sonunda etkileri toplamı sıfır sayılacak biçimde yok sayılan yanılgı, bk. değişmez yanılgı. |
| 443 | değişkenin denetlenmesi | Bir gözlem ya da deneylemede etkileri araştırılan değişkenle aynı yönde etkide bulunabilecek öteki etken ya da değişkenlerin payının çıkarılması ya da elenmesi. |
| 444 | değişkenli kesimleme | Nitel veri ya da içerikleri, eşit aralıklı ve saltık sıfırı olan bir ölçeğe göre değişkenliğin tüm gerekimlerini karşılayacak biçimde kesimleme. bk. saltık sıfır noktası |
| 445 | değişkenlik katsayısı | Ölçünlü sapmayı karşılaştırılabilir bir ölçüme dönüştürmek üzere başvurulan ve bir dağılımın ölçünlü sapmasını ortalamasına oranlayarak yüzde olarak dile getiren ölçüm. |
| 446 | değişki | Bir dağılımın yayılmasını ölçmek üzere başvurulan ve gözlemlerin ortalamadan olan karelenmiş sapmalarının gözlem sayısına bölünmesiyle elde edilen değer. bk. birlikte değişki, çeyrekliklerarası sapma, ölçünlü sapma, uzanım. |
| 447 | değişmez yanılgı | Ölçüm konusu ya da ölçme sürecini sürekli olarak aynı yönde etkileyen ve kaynağı denetlenemediği için ölçümler üzerinde bilinmeyen ölçüde etkide bulunan yanılgı, bk. değişken yanılgı. |
| 448 | değişmezleme | Çokdeğişken çözümlemesinde gözlenmiş bir bağıntıdan sınama etkeninin payını çıkarmak üzere ya da herhangi bir gözlemde bağımlı değişken üzerinde bağımsız değişkenle aynı yönde etkide bulunabilecek bir etkenin payını elemek amacıyla bu değişkeni bağımsız değişkenle birlikte değişmekten alıkoyma. |
| 449 | delgi aracı | Verileri niceleme çizelgesinden veri kartına aktarmak üzere kulanılan ve her yanıtı kart üzerindeki uygun konuma bir delgi olarak işleyen araç. |
| 450 | delgi işlemcisi | Nicelenmiş bir soru çizinliği ya da>-döküm çaprazından verileri delgi araçları yoluyla veri kartlarına aktaran kişi. bk. niceleme. |