181 | değşinimcilik | Doğa ve toplumdaki değişmelerin değşinim biçiminde olduğunu savunan düşünce akımı. |
182 | delikanlılık | Bireyin dirimbilimsel bakımdan çocukluk dönemi ile toplumsal çevrece yetişkin sayıldığı dönemi arasında kalan çağı. |
183 | denetimli deneyim | Bir varsayımın sınanması için iki ayrı inceleme biriminden ya da birimler dizisinden birine belli bir uyarının, bir etkenin uygulanıp öbürüne uygulanmaması ve sonuçların karşılaştırılması yöntemi. |
184 | deneyim | Belli ereklere ulaştıracak yeni koşullar yaratarak ya da toplum yaşamının türlü süreçlerini istenen yönde değişikliğe uğratarak olayları etkileme yoluyla incelemeyi amaçlayan yöntemli deney. |
185 | denge kuramı | Doğada ve toplumda dengenin doğal, "olağan" durum devinimin ve gelişmenin ise geçici olduğunu ileri süren kuram. |
186 | denkteş evliliği | Kimi toplumlarda ya da toplumsal kümelerde aynı ırk, ulus, sınıf, din ya da meslek üyelerinin birbirleriyle evlenmesini yeğleyen aile düzeni. |
187 | derebeylik | Toprak köleliğine dayalı toprak beyliği düzeni. |
188 | dernek | İki ya da daha çok bireyin ortaklaşa bir çıkarı gerçekleştirmek ve korumak üzere oluşturdukları, yönetimsel yapısı ve görevlileri bulunan örgütlü toplumsal küme. |
189 | dernekler toplumbilimi | Bir toplumda, bir toplumsal kümede oluşan derneklerin toplum bütünü içindeki yeri ile kuruluş, işleyiş ve değişimini düzenlilikleri içinde incelemeyi amaçlayan toplumbilim kesimi. |
190 | devingen yasa | Herhangi bir düzenin belli bir koşulunun kendinden sonra gelen bütün koşulları kesinlikle belirlemesini, böylece başlangıçtaki koşulların bilinmesi durumunda daha sonraki gelişmelerin önceden kestirilmesini sağlayan bir nedensellik bağlantısı biçimi. |
191 | devinim | Toplumdaki nesne ve olayların temel özelliğini, varlık biçimini belirleyen toplumsal süreçlerin tümü. |
192 | devlet | 1. Toplumun siyasal örgütlenişi. 2. Toplumdaki siyasal örgütlerin tümü. |
193 | devletçilik | Bir ulusun yönetimsel ve ekonomik işlevlerinin devletçe birleşik bir yönetim altında bütünleştirilmesi siyasası ve öğretisi. |
194 | devletleştirme | Özel ellerde bulunan herhangi bir ekonomik işlev ya da kuruluşun kamuiaştırılarak devletçe yürütülmesi. |
195 | devrim | Herhangi bir olaydaki hızlı.ve geniş kapsamlı niteliksel değişme, bk. toplumsal devrim, devrim ortamı. |
196 | devrim ortamı | Yürürlükteki toplumsal düzenin toplumsal ekonomik bunalımlar içine düştüğünü ve yeni bir toplumsal düzenin ortaya çıkma olanaklarının oluştuğunu gösteren nesnel koşulların tümü. |
197 | dışagöç | Bir ülkedeki kimi bireylerin ya da toplumsal kümelerin başka bir ülkeye göç etmeleri. |
198 | dışsal ve içsel | Bir olgunun, bir sürecin, yapı bütünlüğü içindeki yeri ve payı açısından ayırt edilen iki yanının niteliği. |
199 | dışsal yan | Herhangi bir olgu ya da sürecin duyu organları aracılığıyla doğrudan doğruya algılanan yüzeysel yanı. |
200 | dıştan evlenme | Bir topluluğun üyelerinin o topluluk içinden kimselerle evlenmelerini yasaklayan evlilik düzeni. |
201 | dikkat | İnsanın bilme ve uygulama devinimlerini, kendiliğinden ya da istençli olarak belli bir nesne ya da eylem üzerinde toplamasını ve bu nesne ya da eylemin bilinç alanına getirilmesini anlatan bir ansal durum. |
202 | dikkat odağı | Bireyin belli bir anda en çok ayırımında bulunduğu bilinç alanı. |
203 | din | 1. İnsanların anlayamadıkları, karşısında güçsüz kaldıkları doğa ve toplum olaylarını, tasarladıkları doğaüstü, gizemsel nitelikli güçlerle açıklamaya yönelmeleri olgusu. 2-Bu nitelikteki tasarımların kurallar, kurumlar, törenler ve simgeler biçiminde örg |
204 | din ruhbilimi | Doğaüstüne inanmaya ilişkin coşkusal yaşantıları, dinsel öğretinin doğurduğu duygu ve coşkuları, dinsel uyarma, korku yerleştirme vb. araçları inceleyen bir toplumsal ruhbilim akımı. |
205 | din tecimi | Özel kazanç ya da siyasal güç elde etme ereğiyle, özellikle yığın bildirişim araçlarından yararlanarak, insanların dinsel inançlarını kötüye kullanma işi. |
206 | din toplumbilimi | Toplumlarda, toplumsal kümelerde, dinsel kural ve kurumların özellikleri ye toplum bütünü içindeki yeri ile oluşum, işleyiş ve değişimini düzenlilikleri içinde inceleyip açıklamaya çalışan toplumbilim kesimi. |
207 | dinden bağımsızlaşma | Dinsel ve büyüsel nitelikli toplumsal denetimin yerini ussal nitelikli toplumsal denetim biçimlerinin alması. |
208 | dinerkçilik | Dinin ve din kurumlarının toplum yaşamının türlü kesimlerindeki yerini güçlendirmeyi amaçlayan toplumsal-ekonomik akım. |
209 | dinerki | Siyasal erkin, Tanrı'nın temsilcileri olduklarına inanılan din adamlarının elinde bulunduğu toplumsal-siyasal düzen. |
210 | dinsel tören | Kimi erdemlere ya da güçlere sahip olduğuna inanılan belli davranış biçimlerinden, deyimlerden, el, kol, baş imgelerinden ve genel olarak simgelerden oluşan, çoğunlukla büyüsel, kutsal nitelikli tören. |